Γαλακτικό οξύ: Αθωώνοντας τον… δαίμονα του πιασίματος

«Δεν μπορώ άλλο, γαλάκτωσα!». Οι λίγο πιο έμπειροι δρομείς θα έχετε ακούσει αρκετές φορές τη συγκεκριμένη ατάκα σε προπονήσεις ή αγώνες. Είναι από τις δημοφιλέστερες εκφράσεις που χρησιμοποιούνται για να περιγραφεί η κόπωση και το σφίξιμο που νιώθει ο δρομέας στους μυς του.

Το γαλακτικό οξύ είναι ένα μεταβολικό υποπροϊόν που σχηματίζεται στους μυς όταν εργάζονται και οι απαιτήσεις του οργανισμού σε ενέργεια αυξάνονται. Κατά το παρελθόν έχει δαιμονοποιηθεί και συνεπώς κατηγοριοποιηθεί στους εχθρούς των αθλητών.

Οι κακές γλώσσες έλεγαν πως δεν συνεισφέρει στην καλύτερη απόδοση· αντιθέτως, το γαλακτικό οξύ έχει κατηγορηθεί ότι προκαλεί κόπωση των μυών ενώ ευθύνεται και για τους πόνους από το πιάσιμο.

Εάν όμως παίζαμε με τους επιστήμονες το παιχνίδι αλήθεια ή ψέματα, εκείνοι θα απαντούσαν με κατηγορηματικό τρόπο ότι όλα τα παραπάνω είναι αναληθή.

«Ο,τι παράγει από τη φύση του ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να είναι βλαπτικό. Αυτές οι αντιλήψεις έχουν αναθεωρηθεί» τονίζει ο αναπληρωτής καθηγητής στο ΤΕΦΦΑ του Πανεπιστημίου Αθηνών, ειδικός στην άσκηση για όλους, Νικήτας Νικηταράς.

Αλλωστε, πρόσφατες έρευνες αθωώνουν το γαλακτικό οξύ, με τους ερευνητές να επιμένουν ότι οι παλιές θεωρίες πρέπει να παραμεριστούν.

Οι αλήθειες και τα ψέματα για το γαλακτικό οξύ μέσα από επτά ερωτήσεις:

Τι είναι το γαλακτικό οξύ;

«Παράγεται κατά την έντονη άσκηση και συνεπώς αποτελεί προϊόν του ανθρώπινου εργοστασίου» απαντά ο κ. Νικηταράς σε εκείνους που ακόμη πιστεύουν ότι το γαλακτικό οξύ είναι απόβλητο.

Αντίθετα, νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι πρόκειται για έναν σημαντικό βοηθό του οργανισμού, ιδίως όταν αυτός καλείται να αντεπεξέλθει σε πιεστικές και κοπιαστικές καταστάσεις.

Πώς και πότε το παράγει ο οργανισµός;

Το σώμα παράγει γαλακτικό οξύ όταν διασπά υδατάνθρακες για ενέργεια. Κατά την υπομέγιστη προπόνηση, το λίπος είναι η κύρια πηγή ενέργειας που χρησιμοποιεί ο οργανισμός.

Ομως, όταν ο αθλητής φθάσει στο 50% της μέγιστης ικανότητάς του, ο οργανισμός στρέφεται στους υδατάνθρακες για να τροφοδοτήσει την άσκηση. Οσο περισσότερο χρησιμοποιεί τους υδατάνθρακες τόσο περισσότερο γαλακτικό οξύ παράγει.

Είναι ένοχο για τη µυϊκή κόπωση;

Οι αθλητές και κυρίως οι προπονητές παλαιάς κοπής πιστεύουν ότι το γαλακτικό οξύ ευθύνεται για τη μυϊκή κόπωση, επειδή τους οξειδώνει αρκετά ώστε να συσπώνται αποτελεσματικά. Αυτή όμως η πεποίθηση είναι αναληθής. Και αυτό γιατί το γαλακτικό οξύ δεν ευθύνεται για τη διαδικασία αυτή.

Μάλιστα, πρόσφατες μελέτες συνδέουν το γαλακτικό οξύ με τον περιορισμό της κόπωσης καθώς μετριάζει τις επιπτώσεις ενός φαινομένου που ονομάζεται αποπόλωση.

Προκαλεί πιάσιµο των µυών;

Η απάντηση που δίνουν οι επιστήμονες είναι κατηγορηματική και συνοψίζεται στο «όχι». Απόδειξη; Οταν κάποιος διανύει μεγάλες αποστάσεις ακολουθώντας μια άσκηση χαμηλής έντασης παράγει πολύ λίγο γαλακτικό οξύ, αλλά την επόμενη ημέρα οι μύες είναι ιδιαίτερα πιασμένοι.

Συνεπώς, σύμφωνα με τους ίδιους, το πιάσιμο είναι μια ζημιά που προκαλείται από οξειδωτικό στρες και φλεγμονή.

«Ο τρόπος με τον οποίο τελειώνουν οι αθλητές την άσκηση είναι το ωμέγα της προπόνησης. Οι ασκήσεις αποθεραπείας ώστε να επανέλθουν οι μύες στη φυσική τους διάσταση αλλά και το μπάνιο πρέπει να αποτελούν μέρος της ρουτίνας τους, ώστε να χαλαρώσει το μυϊκό σύστημα» τονίζει ο κ. Νικηταράς.

Το γαλακτικό οξύ συνεισφέρει στην άσκηση;

Η αναγέννηση των μιτοχονδρίων έχει συνδεθεί με την παραγωγή γαλακτικού οξέος. Η ανακάλυψη έγινε το 2006 από τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ.

Τότε ο καθηγητής Φυσιολογίας της Ασκησης Τζορτζ Μπρουκς κατέληξε στο εξής συμπέρασμα: «Η άσκηση αυξάνει την παραγωγή μιτοχονδρίων στα μυϊκά κύτταρα. Στα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας – δηλαδή, στα μιτοχόνδρια – το γαλακτικό οξύ καίγεται ως καύσιμο».

Οι καλύτεροι αθλητές παράγουν λιγότερο;

Το παράδειγμα των Αμερικανών Μάικλ Φελπς και Μεμπ Κεφλεζίγκι πιθανόν να προκαλέσει αρχικά σύγχυση, είναι όμως ενδεικτικό για το πόσο ωφέλιμο είναι το γαλακτικό οξύ.

Μερικοί από τους καλύτερους αθλητές, όπως ο πολυολυμπιονίκης κολυμβητής και ο πρωταθλητής μαραθωνοδρόμος, φαίνεται να παράγουν λιγότερο γαλακτικό οξύ κατά την έντονη άσκηση συγκριτικά με αθλητές μικρότερου βεληνεκούς.

Σε αυτό το εύρημα πατούσαν και οι παλαιότερες θεωρίες: πίστευαν, δηλαδή, ότι το γαλακτικό οξύ είναι ένα υποπροϊόν – ή ακόμη χειρότερα ένα τοξικό απόβλητο – που όχι μόνο δεν βοηθά στις επιδόσεις των αθλητών αλλά τις σαμποτάρει προκαλώντας μυϊκή κόπωση.

Γι’ αυτό και μερίδα προπονητών ακολουθούσε πιστά τον κανόνα του γαλακτικού κατωφλιού – συμβούλευαν δηλαδή τους αθλητές να μην ξεπερνούν το σημείο έντασης της άσκησης που πυροδοτεί την παραγωγή και συσσώρευση γαλακτικού οξέος.

Τελικά, ποιο είναι το µυστικό των πρωταθλητών;  

Τόσο ο Φελπς όσο και ο Κεφλεζίγκι δεν παράγουν λιγότερο γαλακτικό οξύ για να αποδίδουν περισσότερο. Αντίθετα, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι χρησιμοποιούν περισσότερο για την παραγωγή ενέργειας.

Ειδικότερα έχει υπολογιστεί  ότι περίπου το 75% του γαλακτικού οξέος που παράγεται εντός των μυϊκών κυττάρων χρησιμοποιείται ως καύσιμο και το υπόλοιπο 25% διαρρέει στο αίμα.

Οι επιστήμονες συμπεραίνουν λοιπόν ότι οι αθλητές που σπάνε τα ρεκόρ καίνε το 85% του γαλακτικού οξέος και γι’ αυτό στο αίμα τους ανιχνεύονται μικρότερες ποσότητες.

«Σε κάθε περίπτωση», επισημαίνει ο κ. Νικηταράς, «οι αθλούμενοι θα πρέπει να έχουν το εξής κατά νου: ο Ιπποκράτης ήταν μεν υπέρμαχος της άσκησης με μέτρο, όμως δεν παρέλειψε να δώσει συμβουλές για τον πρωταθλητισμό.

»Ελεγε, λοιπόν, ότι οι αθλητές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι όσο πιο αργά και όσο πιο σταδιακά οδηγήσουν τον οργανισμό τους στην κατάκτηση μιας επίδοσης τόσο πιο σίγουρο είναι ότι θα διατηρήσουν την επίδοση αυτή. Και αυτό συνάδει με τα επιστημονικά τεκμήρια».

Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ – ΤΡΕΧΩ